Günümüz çağında internet ve sosyal medya kullanımı hayatımızda oldukça büyük bir yer kaplamaktadır. İnternet ve sosyal medyanın yaygınlaşması ve gücü dikkate alındığında, internet ortamındaki yayınların bir kısım müdahaleler, kurallar ve yaptırımlara tabi tutulmadığı takdirde suç teşkil etmesi, kişilik haklarına, özel hayatın gizliliğine ve kamu düzenine aykırılıklar barındırması kaçınılmazdır.
İnternet ortamındaki yayınların düzenlenmesi, hukuka aykırı içeriklerin çıkarılması ve erişimin engellenmesine dair temel kurallar “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” ile düzenlenmiştir.
İnternet ortamındaki yayınların(haber, fotoğraf, video, yorum, vb.) kişilik haklarına, kamu düzenine, özel hayatı gizliliğine aykırılık teşkil etmesi ve bu yayınlar yoluyla suç işlenmesi halinde ilgili yayın içeriğinin internet ortamından kaldırılması veya ilgili internet sitesine erişimin engellenmesi mümkündür.
Sürecin profesyonel bir hukuk kadrosuyla yürütülmesi hukuka aykırılık teşkil eden içeriğin vakit kaybetmeksizin kaldırılmasına ve/veya erişimin engellenmesine, böylece daha fazla mağduriyet yaşanmasının önüne geçmeye yardımcı olacaktır. Bunun yanı sıra, hukuka aykırı içerik nedeniyle uğranılan maddi/manevi zararın tazmini de mümkün olup, hak kaybına uğramamak açısından sürecin yine profesyonel bir hukuk kadrosuyla yürütülmesi büyük önem arz etmektedir.
İnternet ortamında yapılan ve içeriğinin kanunda sınırlı olarak sayılan suçları oluşturduğu hususunda “yeterli şüphe sebebi” bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir.
Yukarıda belirttiğimiz üzere, yayın içeriğinin “herhangi bir suç” teşkil etmesi nedeniyle kaldırılması ve/veya engellenmesi mümkün olmayıp, bahse konu içeriğin kanunda belirtilen suçlardan birini oluşturduğu hususunda yeterli şüphe bulunması gerekmektedir. Bu suçlar;
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde Sulh Ceza Hakimliği, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmidört saat içinde hâkimin onayına sunar ve hâkim, kararını en geç yirmidört saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır.
Hâkim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının birer örneği, gereği yapılmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderilir.
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir.
Özel hayat, kişinin başkalarıyla paylaşmak istemediği, paylaşmak zorunda da olmadığı kendi yaşayış tarzını, kendisinin mesul olduğu tutum ve davranışlarını kapsamaktadır. Özel hayat içerisinde, kişisinin sesi, görüntüsü, konutu, aile hayatı, cinsel hayatı gibi her türlü kişisel veri yer almaktadır.
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edilmesi halinde doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna başvurularak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanması talep edilebilir.
Talep içeriğinde; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilmesi gerekmekte olup,bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talep işleme konulmaz.
Başkan, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getirir.
Erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanır.
Erişimin engellenmesini talep eden kişiler, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunar. Hâkim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklar ve doğrudan BTK’ya gönderir; aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar.
Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde doğrudan Başkanın emri üzerine erişimin engellenmesi BTK tarafından yapılır. Başkan tarafından verilen erişimin engellenmesi kararı, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar.
Kişilik hakkı, bir kişinin doğumundan itibaren ölümüne kadar olan süreçte edindiği, sosyal çevresi, iş hayatı ve toplum nezdindeki itibarı, şeref ve saygınlığı ile birlikte sahip olduğu maddi ve manevi değerler bütünlüğünü ifade eder.
İnternet ortamında yayınlanan bir haber içeriğinin, fotoğraf/ video kaydının, yorumun; kişinin belki de bir ömür uğraşıları sonucunda elde ettiği kariyerine, repütasyonuna gölge düşürmesi işten bile değildir. Bu durumda ilgili içeriğe profesyonel bir hukuk kadrosu tarafından en kısa zamanda müdahale edilerek gerekli hukuki sürecin başlatılması, içeriğin internet ortamında hızla yayılarak büyük kitlelere ulaşmasının önüne geçecektir.
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edilmesi halinde derhal içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurularak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasının istenmesi mümkündür. Talepler, içerik ve/veya yer sağlayıcısı tarafından en geç yirmi dört saat içinde cevaplandırılır.
Bunun yanı sıra, doğrudan sulh ceza hâkimine başvurularak içeriğin çıkarılmasının ve/veya erişimin engellenmesinin istenmesi de mümkündür. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talepleri doğrultusunda hâkim içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verebilir.
Erişimin engellenmesi kararları, yalnızca kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verilir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirilmesi hâlinde internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine karar verilmesi de mümkündür.
Sulh Ceza Hakimi tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararları doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilir. Birlik tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç dört saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir.
Unutulma hakkı, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun kapsamında açıkça yer almasa da, içerik kaldırma ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının çoğuna gerekçe oluşturmaktadır.
2020 tarihli değişiklikle ilgili kanunun 9. maddesine eklenen,
“İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hâkim tarafından, başvuranın adının bu madde kapsamındaki karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilir. Kararda, Birlik tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilir.” hükmünü içeren ek fıkra ile, unutulma hakkı az da olsa kanun kapsamında kendisine yer bulabilmiştir.
Unutulma hakkı nedir? Unutulma hakkı, kişinin geçmişte yaşadığı bir olayla ilgili güncelliğini yitirmiş bilgilerin, haberlerin bugün dahi internet ortamında herkes tarafından ulaşılabilir durumda olması nedeniyle yaşadığı mağduriyetin önüne geçmek amacıyla kullanabileceği bir haktır.
Örneğin, iş görüşmesine gittiğinizde isim ve soy isminiz arama motorunda aratıldığında, yıllar önce başınızdan geçen ve aklandığınız ya da ceza aldığınız bir yargılamaya konu olaya ilişkin haberlerin halen isminizile ilişkilendirilerek internet sitelerinde yer alması unulma hakkınızın ihlal edildiği anlamına gelmekte ve bu ihlal sizin örnekte olduğu gibi kariyerinizi ve itibarınızı olumsuz şekilde etkilemektedir.
Bu durumda, doğrudan sulh ceza hâkimine başvurularak içeriğin çıkarılmasının ve/veya erişimin engellenmesinin istenmesi mümkün olduğu gibi, 5651 sayılı kanunun 9. maddesine eklenen fıkra ile isminizin bahse konu internet siteleri ile ilişkilendirilmesinin önüne geçilmesi de mümkündür.
Bu durumda isim ve soy isminiz arama motorunda aratıldığında, hakim kararı ile, ilgili haber siteleri ile isminiz arasındaki ilişki sonlandırıldığından arama sonucunda karara konu internet adresleri karşınıza çıkmayacaktır.
Facebook, Twitter, Instagram, Youtube gibi herkes tarafından sıkça kullanılan sosyal medya uygulamaları üzerinden de kişilik haklarının veya özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi, ilgili uygulamalar üzerinden yapılan paylaşımların suç teşkil etmesi mümkündür.
İnternet yayınların da olduğu gibi bahse konu sosyal medya uygulamaları üzerinden yapılan içerik paylaşımlarının da hak ihlali teşkil etmesi halinde, yine yukarıda detaylı olarak ifade edilen prosedürlere uygun şekilde sulh ceza hakimliğine başvurularak erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin kaldırılması talep edilebilir.
Bunun yanı sıra, her bir sosyal medya platformunun kendi içinde talep ve şikayet mekanizmaları işletilmekte olup, doğrudan sosyal medya hesabı üzerinden talep ve şikayette bulunulması da mümkündür.
İçeriğin kaldırılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı vermeye;
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında bilgilendirme için tıklayınız.
